Lubeka czyli Lübeck to niemieckie miasto nazywane Miastem Siedmiu Wież, ze względu na liczne kościoły, które wzniesiono tu na przestrzeni dziejów.
Lubeka wśród turystów znana jest również ze swojej morskiej części, Travemünde, czyli z nadmorskiego kurortu oraz największego niemieckiego portu na Morzu Bałtyckim.
Nazwa
Językoznawcy nie mają wątpliwości, że nazwa miasta pochodzi z języków słowiańskich. Jej trzonem ma być dawne słowo „ljub”, które mogło znaczyć „lubić” albo funkcjonować jako określenie urokliwego miejsca.
Historia
Dzisiaj Lubeka, mimo swojego niepowtarzalnego uroku, jest średniej wielkości miastem zdominowanym przez pobliski Hamburg. Niegdyś sprawy miały się inaczej, w czasach swojej świetności było to jedno z najważniejszych miast Europy, i stolica Ligi Hanzeatyckiej.
Pierwotnie było to miasta słowiańskie. Gród plemienia Obodrzyców istniał dawniej w miejscu gdzie rzeka Schwartau uchodziła do rzeki Trave (okolice współczesnej drogi wiodącej z Lubeki do Travemünde). Co ciekawe najpotężniejszy stał się w schyłkowym okresie panowania tu Słowian czyli na początku XII wieku, kiedy był siedzibą księcia Henryka Gotszalkowica. Ów władca nie wdawał się w wojny z sąsiadami, prowadząc politykę uległości wobec Cesarstwa. Niestety po śmierci Henryka gród został zniszczony podczas bratobójczych walk pomiędzy Słowianami. Nowe miasta wzniósł Adolf II Holsztyński. Pod rządami Henryka Lwa rozpoczął się okres prosperity Lubeki. Zawiązana tu kupiecka hanza czyli zrzeszenie kupców (a następnie miast), w krótkim czasie podporządkowała sobie handel w tej części świata. Szczyt potęgi Lubeki przypada na wiek XIV i XV (miasto liczyło wtedy kilkanaście tysięcy mieszkańców). Następne lata to seria wojen o utrzymanie potęgi i sporów religijnych, na których traciła gospodarka. Zniszczenia przyniosły również wojny napoleońskie – pod murami Lubeki doszło do krwawej bitwy, po której Francuzi zdobyli miasto. Nałożona przez Napoleona blokada kontynentalna nie poprawiła sytuacji. Krótkie ożywienie gospodarcze i kulturalne do jakiego doszło na początku XX wieku brutalnie przerwały rządy nazistów.
Miasto uległo bardzo poważnym zniszczeniom w trakcie bombardowań podczas wojny. Szacuje się, że blisko 20% zabudowy miasta zostało zniszczone (w tym wiele budynków ze Starego Miasta). Na szczęście zdecydowano się na odbudowę najważniejszych zabytków i dziś przypominają one o czasach świetności Lubeki.
Zwiedzanie Lubeki
Główna, historyczna, część miasta znajduje się na niedużej wyspie, którą możemy bez większego problemu eksplorować piechotą – bez potrzeby korzystania z komunikacji miejskiej. Jeżeli chcemy odwiedzić również Travemünde, będziemy musieli skorzystać z autobusu komunikacji miejskiej lub jednego z pociągów.
Wiele osób przyjeżdża do Lubeki z niedalekiego Hamburga planując tylko wycieczkę jednodniową. Jeśli jednak chcemy lepiej poznać miasto oraz okoliczny kurort, najlepiej zatrzymać się w Lubece przynajmniej na jedną noc.
Karta do zwiedzania miasta – HappyDay Card Lübeck
HappyDay Card Lübeck to rozwiązanie dla osób chcących aktywnie zwiedzić miasto, korzystając przy tym z transportu miejskiego. City Pass zawiera w sobie zniżki na wybrane atrakcje w mieście oraz przejazdy komunikacją miejską.
Atrakcje
Do najważniejszych zabytków w mieście należą pozostałości dawnych fortyfikacji i kilka średniowiecznych kościołów. To między innymi z ich powodu Lubeka nazywana jest Miastem Siedmiu Wież. Z budynków, które warto zobaczyć na uwagę zasługuje:
Katedra (Lübecker Dom)
(adres: Mühlendamm 2-6)
Położona nieco na uboczu budowla nie uniknęła zniszczeń podczas II wojny światowej. Wiele z gromadzonych tu przez lata dzieł sztuki zostało bezpowrotnie zniszczonych, ale do naszych czasów przetrwał zabytkowy ołtarz, kaplice grobowe, średniowieczny krucyfiks Bernta Notke i przepiękne lektorium z ozdobnym zegarem. Pośród fresków u góry głównej nawy (po jej prawej stronie) zobaczymy polichromię przedstawiającą mężczyznę mierzącego z łuku (lub kuszy) do jelenia. To ilustracja średniowiecznej legendy związanej z założeniem świątyni. Ponoć w tych okolicach Henryk III Lew spotkał w lesie jelenia niosącego złoty łańcuch. Książę zastrzelił zwierzę, a ze sprzedaży drogocennej biżuterii ufundował katedrę.
Ratusz (Lübecker Rathaus)
(adres: Breite Str. 62)
To jeden z najświetniejszych budynków miasta i bodaj najcenniejszy z zachowanych zabytków. Wprawne oko dostrzeże elementy kilku prądów architektonicznych. Do naszych czasów przetrwały np. romańskie sklepienia piwnic, gotycka ceglana fasada, renesansowe schody i biała część fasady oraz sporo elementów historyzujących. Mimo zniszczenia niektórych sal (np. Kriegsstube) część z nich zachowała się w bardzo dobrym stanie i dziś można je obejrzeć. Zwiedzanie zabytku możliwe jest jedynie z przewodnikiem. Informacje o godzinach zwiedzania możemy uzyskać w punkcie informacji (wejście od strony Breite Str. 62), tam też wystawiany jest zegar, na którym oznacza się godzinę oprowadzania w danym dniu. Wycieczka trwa około 40 minut, a bilet kosztuje 4€. [aktualizacja maj 2018]
Kościół św. Piotra (St. Petri zu Lübeck / Petrikirche)
(adres: Königstraße 104)
Historia tego kościoła jest dość charakterystyczna dla wielu budowli tego okresu – pierwszą romańską świątynię przebudowano w stylu gotyckim. Poważnie zniszczony podczas bombardowań z 1942 roku przez wiele lat nie pełnił funkcji sakralnych. Zastanawiano się nawet nad przekształceniem go w muzeum, ale dziś spełnia równocześnie funkcje kulturalne i religijne.
Kościół Mariacki (Marienkirche zu Lübeck)
(adres: Königstraße 104)
W centralnej części miasta w okolicach ratusza wznosi się potężna gotycka budowla. To Kościół Mariacki, który przez lata był prawdziwą dumą miasta. Dawniej znajdowała się tu drewniana, a później kamienna świątynia. Jednak bogaci kupcy z hanzeatyckiego miasta pragnęli takiej, która olśniewałaby przybyszów. Powstała trójnawowa, gotycka bazylika o wysokości ponad 120 metrów. Świątynia została bardzo poważnie uszkodzona podczas drugiej wojny światowej – bezpowrotnie utracono wiele cennych elementów wyposażenia. Co ciekawe podczas jej odbudowy pod warstwą tynku odkryto zachowane średniowieczne malowidła. Poza nimi zniszczenia przetrwał ołtarz Zaśnięcia NMP, chrzcielnica, niektóre rzeźby i płyty nagrobne.
Zegar astronomiczny, który możemy oglądać w środku to niestety kopia – oryginał spłonął podczas bombardowań (przetrwały tylko nieliczne elementy). Na całe szczęście lubecki zegarmistrz Paul Behrens po zebraniu odpowiedniej sumy pieniędzy odtworzył arcydzieło.
Z kościołem związana jest interesująca legenda. Ponoć jego budowniczowie namówili do pomocy przy budowie diabła, wmawiając mu, że będzie wznosił karczmę. Kiedy czart zorientował się, że został oszukany chwycił kamienny blok i chciał rzucić nim w świątynię. Przerażeni murarze obiecali szatanowi, że jeśli nie zniszczy budowli obok zbudują karczmę. Słowa dotrzymali, a diabelski kamień można oglądać do dziś koło zabytku.
Wstęp do kościoła jest płatny i kosztuje 2€.Żeby wejść na wieżę i zobaczyć krypty musimy kupić bilety. Kosztują one 7€ (ulgowe 3€). [aktualizacja maj 2018]
Dom Buddenbrooków (Buddenbrookhaus)
(adres: Mengstraße 4)
Dla miłośników klasyki literatury pozycja obowiązkowa! Ta mieszczańska kamienica przez prawie pół wieku należała do rodziny Mannów, z której pochodził słynny pisarz i noblista Thomas Mann. Kamienica, podobnie jak Lubeka i okolice (np. Travemünde) to miejsce akcji powieści „Buddenbrookowie. Dzieje upadku rodziny”. Ta wielowątkowa saga mieszczańskiej rodziny zapewniła sławę Mannowi, a w 1929 roku Literacką Nagrodę Nobla. Kamienica została zniszczona podczas alianckich nalotów na Lubekę, ale na szczęście zdecydowano się na odbudowę. Oryginalna jest tylko fasada i podpiwniczenie. W środku zobaczymy wystawę poświęconą twórczości noblisty oraz sale swym wystrojem nawiązujące do treści książki. Bilet wstępu kosztuje 7€ (ulgowy 3,50€). Godziny otwarcia uzależnione są od miesiąca, można je sprawdzić na oficjalnej stronie miasta: link. [aktualizacja maj 2018]
Günter Grass-House
(adres: Glockengießerstraße 21)
W Lubece możemy zwiedzić również muzeum drugiego z pisarzy związanych z miastem. Günter Gras, który podobnie jak Mann otrzymał Literacką Nagrodę Nobla, wprawdzie mieszkał pod miastem, ale w tej kamienicy otworzył dom kultury o nazwie „Grass-House”. Dziś znajduje się tu wystawa poświęcona życiu i twórczości autora. Bilet wstępu kosztuje 7€ (ulgowy 3,50€). Placówka działa w sezonie we wszystkie dni tygodnia od 10 do 17, poza sezonem od wtorku do niedzieli od 11 do 17. [aktualizacja maj 2018]
Kościół św. Jakuba (St. Jakobi zu Lübeck)
(adres: Jakobikirchhof 3)
To jedna z nielicznych budowli, która nie została zniszczona w 1942 roku. Świątynia bywa nazywana „marynistyczną” ze względu na kaplicę Wittenkapelle poświęconą ludziom, którzy zginęli na morzu (umieszczono tu łódź ratunkową z niemieckiego żaglowca „Pamir”, który zatonął w 1967 roku podczas gwałtownego sztormu).
Szpital Świętego Ducha (Heiligen-Geist-Hospital)
(adres: Koberg 11)
W bogatych średniowiecznych miastach bardzo często powstawały tego rodzaju placówki. Ich celem było przede wszystkich zbawienie dusz fundatorów i dobrodziejów takiego szpitala. Z dobrowolnych ofiar tych ludzi zapewniano jedzenie i dach nad głową ubogim i potrzebującym – leczenie było raczej dodatkową formą działalności. Stąd też instytucje te to w naszym współczesnym rozumieniu raczej przytułki dla ubogich niż szpitale sensu stricto. Bogaci lubeccy mieszczanie ufundowali taki budynek w 1286 roku. Podczas reformacji zmieniono jego funkcję na dom starców.
Budowlę można zwiedzać – w środku zobaczymy zachowane malowidła z XIV wieku w przepięknej kaplicy o gotyckich sklepieniach.
Sklepy z marcepanem (aktualizacja maj 2018)
Chlubą Lubeki jest marcepan. Słodka masa cukiernicza, wyrabiana ze zmielonych migdałów i cukru, zawładnęła podniebieniami lubeckich kupców. Z racji tego, że w Lubece kwitł handel jej mieszkańcy mogli sprowadzać migdał na dość dużą skalę. Stąd marcepan na stałe zagościł na tutejszych stołach, a dziś jest uznawany za produkt regionalny. Ten słodki przysmaki można nabyć w kilku miejscach w mieście – marcepan kupimy na przykład w niektórych sklepach położonych w okolicach Bramy Holsztyńskiej.
Przykładowe ceny marcepanowych produktów:
- Likier marcepanowy (ok. 350 ml) – 14,50€
- Porcja lubeckiego marcepanu 250 g – 4,90€
- Porcja lubeckiego marcepanu (wersje smakowe) 250 g – 5,50€
- Mały batonik marcepanowy – 1,20€
- Baton marcepanowy (wersja smakowa) w czekoladzie – 2,95€
Muzeum Hanzy i dawny zamek (Europäisches Hansemuseum)
(adres: An der Untertrave 1)
Nowoczesne Muzeum Hanzy działa na terenie dawnego założenia zamkowego. W czasach słowiańskich stała tu budowla obronna nazywana Bucu. Nowe fortyfikacje wznieśli rezydujący tu później niemieccy książęta. Jednak po zwycięstwie lubeczan nad Duńczykami w bitwie pod Bornhöved w 1228 roku na miejscu zamku powstał klasztor, do którego sprowadzono zakon dominikanów. Po reformacji miejsce to przechodziło różne losy (mieścił się tu sąd, ale też muzeum) aby w XXI wieku stać się siedzibą najważniejszego lubeckiego muzeum. Placówka otrzymała nowoczesną siedzibę postawioną na skraju zamkowego wzgórza.
Nawet jeśli nie zamierzamy zwiedzać tego multimedialnego muzeum warto przejść się między dawnymi zabudowaniami klasztornymi, a ze specjalnego tarasu popatrzeć na pobliski port.
Muzeum otwarte jest codziennie od godziny 10 do 18, pełny bilet kosztuje 12,50€ (ulgowy 11€, dziecięcy 7,50€). Możliwe jest także zakupienie tańszych biletów na konkretne wystawy. [aktualizacja maj 2018]
Dawne mury obronne i Brama Holsztyńska
Mimo swojego potęgi (a może właśnie z jej powodu) Lubeka wielokrotnie narażona była na ataki obcych wojsk. Właśnie z tej przyczyny miasto otoczono pierścieniem murów – do centrum można było dostać się przez potężne bramy. Najsłynniejsza z nich to Brama Holsztyńska (położona przy Holstentorplatz), która jest swoistą wizytówką miasta. Wyposażona w dwie grube wieże, została zbudowana na podmokłym podłożu, co doprowadziło do osiadania części konstrukcji (jeśli przyjrzymy się jej uważnie to zobaczymy, że całość jest krzywa). Ze względu na zły stan zachowania w XIX wieku chciano całość rozebrać, ale na całe szczęście Rada Miasta odrzuciła ten projekt, w zamian za to organizując odbudowę zabytku. Dziś w środku mieści się niewielkie muzeum (bilety wstępu kosztują: 7€ normalny i 3,50€ ulgowy). [aktualizacja maj 2018]
W północnej części miasta przetrwała Burgtor czyli dawna Brama Zamkowa. Spacerując po Starym Mieście zwróćmy uwagę na ciekawe makiety wyobrażające te budowle obronne, które nie przetrwały do naszych czasów.
Spichlerze solne (Salzspeicher)
(adres: Wallstraße 1)
Grupa ceglanych budynków o ostrych szczytach położnych obok Bramy Holsztyńskiej to dawne spichlerze solne. Lubeka była miastem portowym czerpiącym duże dochody z rybołówstwa, potrzebowano więc dużych ilości soli do konserwacji ryb. Sól kupowano więc w nieodległym Lüneburgu i spławiano do Lubecki rzeką Trave (a dokładniej kanałem Stecknitz).
Inne
To rzecz jasna nie wszystkie zabytki tego niezwykle interesującego miasta. Warto zobaczyć jeszcze m.in.:
- średniowieczny kościół św. Idziego (St. Aegidien zu Lübeck),
- gotycki kościół św. Katarzyny (St. Katharinen zu Lübeck),
- Muzeum Willego Brandta – niemieckiego polityka i laureata Pokojowej Nagrody Nobla (Willy Brandt House, Königstraße 21 – wstęp bezpłatny).
Travemünde
Travemünde można porównać do polskich nadmorskich miast, np. do Sopotu czy Władysławowa. Warto pamiętać, że jest jednym z najbardziej popularnych kurortów morskich w Niemczech, każdego roku wakacje spędzają tam tysiące ludzi a, w sezonie można spodziewać się tłumów na plażach.
Warto pamiętać, że plaża jest płatna, dodatkowo płatne są również koszyki, w których możemy osłonić się przed wiatrem. Rozwiązanie to okazuje się na tyle skuteczne, że plaża i cały okoliczny obszar są zadbane i czyste.
Samo Travemünde to schludne miasteczko z przyjemną promenadą. Kawałek za plażą teren dziczeje – możemy podziwiać tu klify obserwując je z poziomu morza lub ze szlaku wiodącego górą.
Oprócz plaży i promenady znajdziemy tam również inne atrakcje m.in. latarnię morską z pierwszej połowy XVI wieku czy Żaglowiec Passat pełniący dziś funkcję muzeum.
Do tej wypoczynkowej dzielnicy można dojechać z centrum Lubeki oraz z dworca autobusem miejskim, bądź pociągiem. Dojazd pociągiem trwa nieco ponad 15 min, autobusem ok 40 min.
Zakwaterowanie
W Lubece nie znajdziemy olbrzymiego wyboru miejsc noclegowych, jednak nie powinniśmy mieć problemu, żeby rezerwując odpowiednio wcześniej znaleźć miejsce do przenocowania.
Warto wziąć pod uwagę fakt, że ceny w Travemünde w sezonie są bardzo wysokie, z tego powodu lwia część turystów zatrzymuje się w samej Lubece. Ogranicza to liczbę miejsc noclegowych i sprawia, że hotele podwyższają opłaty za pobyt.
Ceny hoteli zależą także od położenia, czym bliżej historycznej części tym drożej, warto więc w niektórych przypadkach poszukać miejsce do spania trochę dalej i skorzystać z komunikacji miejskiej.
